Μονή Σταυρονικήτα

Η Ιερά Μονή Σταυρονικήτα είναι χτισμένη παραλιακά, στο πλάτωμα ενός βράχου, στη βορειοανατολική πλευρά του Άθω και βρέχεται από τον Στρυμονικό Κόλπο. Είναι η μικρότερη σε μέγεθος Μονή του Αγίου Όρους, αλλά με παραδοσιακή και πολύ ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, καθώς έχει τη μορφή μεσαιωνικού κάστρου, με τον αμυντικό πύργο και το κτιστό υδραγωγείο που φέρνει νερό στη Μονή, το οποίο από μόνο του αποτελεί αρχιτεκτονικό αξιοθέατο. Είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο.

Οι πρώτες αναφορές για την ύπαρξη μοναστηριακής κοινότητας στο σημείο έρχονται από τον 11ο αιώνα. Εντούτοις, η ανέγερση του μοναστηρίου με τη σημερινή του μορφή ξεκίνησε τον 16ο αιώνα. Το Καθολικό και η Τράπεζα τοιχογραφήθηκαν από τον σπουδαίο Κρητικό ζωγράφο Θεοφάνη Στρελίτζα. Είναι αξιοσημείωτο πως η Μονή είναι η μοναδική που διαφέρει από τη χαρακτηριστική αγιορείτικη ναοδομία, λόγω της έλλειψης χώρου. Οι τοιχογραφίες και οι εικόνες του τέμπλου χρονολογούνται από το 1546.

Το μοναστήρι διαθέτει πολλά παρεκκλήσια και πλούσια βιβλιοθήκη, με σπάνια εικονογραφημένα χειρόγραφα και λειτουργικά ειλητάρια. Εκτός από τις τοιχογραφίες του Θεοφάνη, υπάρχει και μία σειρά εικόνων που αποδίδονται σε αυτόν. Από τις άλλες εικόνες ξεχωρίζει η ψηφιδωτή του Αγίου Νικολάου του Στρειδά, ένα από τα σπάνια δείγματα στο είδος της, και μία του ζωγράφου Μιχαήλ Δαμασκηνού, του β' μισού του 16ου αιώνα, με την παράσταση του Προφήτη Ηλία.